नागपूर :- “जर शिवाजी महाराजांचे एका शब्दात वर्णन करायचे असेल तर ‘म्लेच्छ निर्दालक’, आणि पुण्यश्लोक अहिल्याबाई होळकरांचे वर्णन ‘हिंदू धर्म उद्धारिका’ या शब्दांत करता येईल,” असे विचार भारतीय विचार मंच, पश्चिम क्षेत्र संयोजक माननीय सुनील कीटकरू यांनी आपल्या समारोपीय भाषणात व्यक्त केले.
पुण्यश्लोक अहिल्याबाई होळकर यांच्या त्रिशतकी जन्मशताब्दी वर्षाच्या निमित्ताने भारतीय विचार मंच, नागपूर महानगरतर्फे “शोध अहिल्याबाईंचा” हा विशेष संवादात्मक कार्यक्रम शनिवार, 25 जानेवारी 2025 रोजी डॉ. हेडगेवार रक्तपेढी, रामनगर येथे संपन्न झाला.
कार्यक्रमात चिन्मयी मुळे, नेहा भांडारकर आणि सुष्मिता सिंग या तीन लेखिकांनी आपले संशोधन अहिल्याबाईंच्या कार्यावर केंद्रित केलेल्या पुस्तकांद्वारे सादर केले. या अनोख्या योगायोगाने श्रोत्यांना प्रश्नोत्तरांच्या माध्यमातून अहिल्याबाईंच्या जीवनातील राजकीय, सामाजिक आणि सांस्कृतिक पैलूंचा अभ्यासपूर्ण आढावा घेता आला.
कार्यक्रमात अंजली ठोंबरे, आदिती देशमुख व राधा चौबे यांनी लेखिकांना विचारलेल्या विविध प्रश्नांमधून अहिल्याबाईंच्या जीवनकार्याचा थक्क करणारा पट उलगडला. “अहिल्याबाई सती का गेल्या नाहीत?”, “त्यांनी समाजासाठी कोणते कार्य केले?”, आणि “राजकीय दृष्टीने त्यांची दूरदृष्टी कशी होती?” या प्रश्नांना लेखिकांनी अभ्यासपूर्ण आणि प्रभावी उत्तरे दिली. शेती विषयक ७/१२ ची सरकारी पद्धत अहिल्यादेवींनी त्यांच्या शासन काळात सुरु केली जी आजही अमलात आहे. अहिल्याबाईंनी आपल्या कार्यकाळात हजारो मंदिरांचा जीर्णोद्धार केला, घाट बांधले , जलाशय निर्माण केले, रस्ते बांधले, शेकडो अन्नछत्र उघडले. हे कार्य त्यांनी आसेतु हिमाचल करून भारत एक राष्ट्राची दृष्टी दिली. तसेच अहिल्याबाई प्रसिद्ध माहेश्वरी साड्यांच्या उद्योग प्रवर्तक देखील होत्या.
चिन्मयी मुळे यांनी आपल्या “क्विन ऑफ इंडोमिटेबल स्पिरीट” या इंग्रजी पुस्तकाचा उद्देश स्पष्ट करताना सांगितले की, “आजची पिढी दिशाहीन आहे असे म्हटले जाते. अशा परिस्थितीत इतिहासातील प्रेरणादायी व्यक्तिमत्त्वांचा परिचय तरुण पिढीला व्हावा, यासाठी अहिल्याबाईंच्या कार्यावर आधारित हे पुस्तक लिहिले.”
“लोकहितैषी राजश्री देवी अहिल्याबाई” पुस्तकाच्या लेखिका नेहा भांडारकर यांनी अहिल्याबाईंच्या जलव्यवस्थापन कौशल्याचा उल्लेख करत सांगितले की, “तीन शतके उलटूनही अहिल्याबाईंच्या जलव्यवस्था संशोधनाचा विषय आहे, आणि लोकांनी आपल्या समृद्ध वारशाची माहिती करून घेतली पाहिजे.”
सुष्मिता सिंग यांनी “फियर्स अँड फियरलेस” या पुस्तकाच्या निर्मितीमागील प्रेरणा सांगताना अहिल्याबाईंच्या धाडसाचे आणि निर्णयक्षमतेचे महत्त्व अधोरेखित केले.
सायकलवरून भारत भ्रमण करून अहिल्याबाई होळकर यांच्या कार्यावर शंभरहून अधिक व्याख्याने देणारे रामभाऊ लांडे यांनीही या कार्यक्रमात सहभाग घेतला. त्यांनी अहिल्याबाईंच्या कार्यकौशल्यावर प्रकाश टाकत त्यांच्या समाजोपयोगी कार्याचे महत्त्व स्पष्ट केले.
कार्यक्रमाच्या सुरुवातीस स्वाती पटवर्धन यांनी अहिल्यादेवी वरील गीत सादर करून वातावरण प्रसन्न केले. चारुता अनखिंडी यांच्या “वंदे मातरम” गायनाने कार्यक्रमाची सांगता झाली. कार्यक्रमास शहरातील विद्वत गण बहुसंख्येने उपस्थित होते. यानिमित्ताने अहिल्यादेवींवरील चित्र प्रदर्शनी भरविण्यात आली होती.
कार्यक्रमाचे प्रास्ताविक भाग्यश्री दिवाण यांनी केले, तर सूत्रसंचालन सुमेधा त्रिफळे यांनी केले.कार्यक्रमाच्या यशस्वी आयोजनासाठी राहुल पानट, पवन डहाके, भालचंद्र कागभट आणि सुरेश विंचुरकर यांनी विशेष परिश्रम घेतले.