– डीआरएमकडून रेल्वे कॉलनीमध्ये संयुक्त तपासणी
– नीरीला पाण्याची गुणवत्ता तपासण्यास सांगितले
– डॉ. प्रवीण डबली यांच्या प्रयत्नांना आले यश
नागपूर :- बेलीशॉप – मोतीबाग कॉलनीतील ऐतिहासिक भोसले काळातील विहिरीच्या दुर्लक्षाचा मुद्दा पूर्व झेडआरयूसीसी सदस्य डॉ. प्रवीण डबली यांनी लावून धरला होता. वर्तमान पत्रात या मुद्द्यावर झालेल्या टीकेमुळे त्रस्त झालेल्या दक्षिण पूर्व मध्य रेल्वे (एसईसीआर), नागपूर विभागाने ती पुनरुज्जीवित करण्याचा निर्णय घेतला आहे.
अलिकडच्या काळात जुन्या विहिरीची बिकट अवस्था अधोरेखित करणाऱ्या मीडिया रिपोर्टनंतर विभागीय रेल्वे व्यवस्थापक (डीआरएम) दीपक कुमार गुप्ता आणि अभियांत्रिकी विभागाच्या संबंधित अधिकाऱ्यांना परिसरात पाणीपुरवठा स्त्रोतांची उपलब्धता सुनिश्चित करण्याचे निर्देश दिले.
“या निर्देशांनुसार मोतीबाग फुटबॉल स्टेडियमजवळील ऐतिहासिक 70 बाय 70 व्यासाच्या लांब विस्तीर्ण विहिरीचे पुनर्वसन करण्यासाठी ठोस पावले उचलली जातील. राष्ट्रीय पर्यावरण अभियांत्रिकी संशोधन संस्थेच्या (नीरी) अधिकारी आणि शास्त्रज्ञांनी अलीकडेच तिच्या स्थितीचे मूल्यांकन करण्यासाठी संयुक्त तपासणी केली,” असे गुप्ता म्हणाले.
तपासणी दरम्यान असे आढळून आले की विहिरीचा व्यास सुमारे ६० फूट आहे आणि ती १०० ते १५० वर्षे जुनी असल्याचा अंदाज आहे. सध्याची पाण्याची पातळी ४० ते ५० फूट खोलीवर आहे.
“नीरी” पाण्याच्या गुणवत्तेचे सविस्तर विश्लेषण करेल ज्याच्या आधारे रेल्वे प्रशासन विहिरीचे पद्धतशीरपणे स्वच्छता करेल आणि पाणी काढून टाकेल,” गुप्ता म्हणाले.
एक व्यापक कृती आराखडा तयार करण्यात आला आहे ज्यामध्ये वर्षानुवर्षे साचलेला गाळ काढून टाकणे, आवश्यक नागरी सुरक्षा उपाययोजना करणे, योग्य शुद्धीकरण प्रक्रिया राबवणे आणि कार्यक्षम पाण्याचा निचरा करण्यासाठी पंप बसवणे यांचा समावेश आहे.
याव्यतिरिक्त, दीर्घकालीन जलस्रोत म्हणून विहिरीची शाश्वतता सुनिश्चित करण्यासाठी त्याचे स्ट्रक्चरल मजबुतीकरण केले जाईल. गुप्ता यांनी आश्वासन दिले की विहिरीचे जतन आणि पुनर्संचयित करण्यासाठी सर्व आवश्यक प्रक्रिया आणि संघटित पद्धतीने पूर्ण केल्या जातील.
गुप्ता महणाले की रेल्वे केवळ प्रवाशांवर लक्ष केंद्रित करत नाही तर पर्यावरण संरक्षण आणि जलसंवर्धनासाठी देखील वचनबद्ध आहे.
२०२२ पासून विहीर पुनर्संचयित करण्यासाठी प्रयत्नांचे नेतृत्व करणारे माजी झोनल रेल्वे वापरकर्ते सल्लागार समिती (ZRUCC) सदस्य डॉ. प्रवीण डबली यांनी या निर्णयाचे स्वागत केले आहे.
“सुरुवातीला SECR परिसरात अशा हेरिटेज विहिरी होत्या. तथापि, आज फक्त एकच कार्यरत आहे. स्थानिकांकडून कचरा टाकला जात असल्याने अभिनंदन, तर उर्वरित विहिरी SECR मर्यादित वापरात आहे,” असे डबली यांनी स्पष्ट केले.
उत्तर नागपूरमधील रेल्वे आणि जवळच्या परिसरांना पाणीपुरवठा करण्यात या विहिरींची महत्त्वाची भूमिका असलेल्या या विहिरींचे अस्तित्व आणि ऐतिहासिक महत्त्व फार कमी लोकांना माहिती आहे.
या विहिरी ऐतिहासिकदृष्ट्या भोसले वाडी गाव, ब्रिटिश काळातील तबेले आणि अगदी बंदुकीच्या कारखान्यालाही पाणी पुरवत होत्या. १९०५ मध्ये स्थापन झालेली नागपूर नॅरोगेज रेल्वे, प्रवाही लोकोमोटिव्हची उच्च पाण्याची मागणी पूर्ण करण्यासाठी या विहिरींवर अवलंबून होती.
– डॉ. प्रवीण डबली, वरिष्ठ पत्रकार
